Фактчекинг арқылы ақпаратты тексеру

Қазіргі таңда интернет желісінде кез келген ақпарат еркін алмасады, ал фейктердің саны өсіп келе жатқандықтан, фактчекинг жүргізу мүмкіндігі әсіресе өзекті. Интернеттегі ақпаратты ешкім қадағаламайды, сондықтан сөз бостандығы мен қарым-қатынас мүмкіндігі кеңейтіледі.  Сонымен қатар кез-келген адамға қалаған нәрсесін жазуға мүмкіндік береді. Нәтижесінде фейктердің саны артып келе жатыр, соның салдарынан қоғам мен адамға кері әсер етуі мүмкін, жалған жаңалықтың құрбанына айналмау үшін сенімді baq.kz порталынан әлем және Казахстан жаңалықтары оқуыңызға болады.

 Фактчекингтің негізгі ережелері

Фактчекингтің негізгі төрт ережелері белгілі және оларды оңай есте сақтап алуға болады:

●       бастапқы немесе бірнеше тәуелсіз дереккөздерінен ақпаратты іздеп көріңіз;

●       қарама-қарсы жақтың көзқарасын білуге тырысыңыз;

●       қосымша деректерді қараңыз;

●       жалған ақпаратты тануды үйреніңіз.

Әлеуметтік желілерді қолданғанда абай болыңыз, өйткені белгілі әртістердің, саясаткерлердің, қоғам қайраткерлерінің жалған аккаунттары көп екенін ескеру қажет.

Фейкті қандай белгілері бойынша тануға болады?

Интернеттегі көптеген пайдаланушылар казіргі кезде кез-келген ақпаратқа сыни көзқараспен қарау, оны жеткізуге, бастапқы көздерге, хронологияға назар аудару әдетін дамытуға тырысады. Сарапшылар жалған жаңалықтардың негізгі белгілеріне мыналарды жатқызады:

• ресми дереккөздің болмауы;
• ақпараттың тақырыбында эмоционалды реңктің болуы;
• мәтіндегі грамматикалық қателердің болуы;
• сайттың күдікті домені болуы;
• анонимді материал, нақты авторлықтың болмауы.

Әрқашан пікірлерді фактілерден ажырата біліңіз, өйткені тек теңдестірілген және объективті фактілер пікірлерден маңызды болады. Интернетте жалған ақпарат көп, өйткені жалған ақпарат сапалы болмайды, бірақ адамдардың көпшілігі оларды тексермейі. Ақпараттық хабарлама ешқашан адамдарда деструктивті эмоцияларды (дүрбелең, қорқыныш, ашу) тудырмауы керек. Шынайы жаңалық фактілерді бейтарап жеткізумен, қандай да бір бағалау пікірінің болмауымен ерекшеленеді.

®